Webinar 'OM bij ouderen met dementie'

Webinar “ouderenmishandeling bij ouderen met dementie”

Op 13 juni zette de SAOM in een webinar de schijnwerper op de ouderen met een dementie, de allerkwetsbaarsten voor ouderenmishandeling, door hun afhankelijkheid van anderen voor zorg en gezelschap. Doel van de bijeenkomst was bewustwording, en daarmee de signalerings- en handelingsmogelijkheden vergroten.

Er bestaat weinig onderzoek naar ouderenmishandeling bij ouderen met een dementie. Cijfers zijn niet bekend. Eén onderzoek, “Beyond closed doors” (2014, universiteit van Maastricht) laat zien dat vier op de tien ouderen met een dementie in de thuissituatie met vrijheidsbeperkende maatregelen te maken krijgt, in de vorm van opsluiten, vastbinden, sedatie.  Ook de adviezen en meldingen bij Veilig Thuis lopen ver achter bij andere vormen van huiselijk geweld.

Uit de belangstelling voor dit webinar en uit de verhalen van deelnemers kunnen we opmaken, dat er veel gesignaleerd wordt en dat we waarschijnlijk maar een heel klein gedeelte in beeld hebben (als het gaat om de cijfers). Er is veel leed achter de voordeur.

De meest kenmerkende vormen, waar deze ouderen mee te maken krijgen, zijn ontspoorde zorg en financieel misbruik.  Binnen de ontspoorde zorg komen alle uitingen voor, fysieke mishandeling, fysieke verwaarlozing, emotionele mishandeling met schending van rechten, emotionele verwaarlozing, seksueel misbruik en financieel misbruik. Meestal meerdere vormen tegelijk.

In het webinar keken we ernaar hoe het gevaar bestaat dat de overbelaste zorg overgaat in ontspoorde zorg. Door compassiemoeheid, overbelasting en onwetendheid kan de zorg omslaan in een situatie waar de mantelzorger zelf ook niet voor gekozen heeft. Veel dementie gaat gepaard met agressie. De agressie van de hulpbehoevende kan zo de agressie van de mantelzorger uitlokken. Er zijn zo twee slachtoffers, die beide hulp nodig hebben. In veel beroepsgroepen wordt een mantelzorgscan (bijvoorbeeld de CSI) ingezet om de (overbelaste) zorg in bespreekbaar te maken. Door onwetendheid en eenzaamheid krijgen veel ouderen met een dementie te maken met financieel misbruik, Er wordt veel misbruik gemaakt door bijvoorbeeld oneigenlijk gebruik van pinpas en misleiding op het gebied van machtigingen. Er bestaat een groot grijs gebied tussen beginnende dementie en dementie in een latere fase. Wanneer er bij een oudere dementie is vastgesteld, zijn zijn handelingen niet meer rechtsgeldig.

Helaas bestaat er niet een wet zoals de jeugdbescherming voor ouderen. Maar tal van wetten zijn van toepassing. Zoals de WMO, de wet meldcode, het strafrecht.

Iedere signaleerder en iedere casus heeft weer zijn eigen dynamiek Toch is niets doen is geen optie. Bij signalen van mishandeling en verwaarlozing worden de stappen van de meldcode doorlopen. In een zo vroeg mogelijk stadium wordt hulp ingezet. Wanneer er sprake is van acuut of structureel geweld, wanneer een mantelzorger geen hulp wil aanvaarden om de situatie te veranderen, dan is er sprake van ouderenmishandeling en wordt een Veilig Thuis melding gedaan om op die manier door te leiden naar de hulpverlening en veiligheid te herstellen.

Met de volgende handelingsopties werd de bijeenkomst afgesloten.

1. Vraag advies bij de aandachtsfunctionaris, bij Veilig Thuis
2. Hou contact met de oudere! Blijf in gesprek met de oudere, de betrokkene(n)
3. Werk aan vertrouwensrelatie en volg de ontwikkelingen
4. Voor geanonimiseerd overleg met collega’s,
5. Voer een gesprek met de oudere, andere betrokken en professionals samen
6. Als er een conflict van plichten is, dan gaat de veiligheid boven alles
7. Doe een melding bij Veilig Thuis
   

Marjanne van Esveld